Zeewier: het gewas van de toekomst?
Vroeger werd zeewier vooral gezien als troep in zee, het zat de vissers vaak in de weg. Tegenwoordig zien we steeds meer manieren om geld te verdienen met dit gewas uit zee. Je kunt het namelijk eten, je kunt ermee bouwen, het gebruiken als mest en er textiel mee verven. We nemen een duik in de wereld van zeewier.
Muzee Scheveningen is een mooi startpunt om meer informatie te krijgen over zeewier. De tijdelijke expositie WEED (te zien tot en met 25 juni aanstaande), onderzoekt hoe de toekomst van zeewier aan de Scheveningse kust eruit kan zien. Zeewier is namelijk een heel nuttige plant. Het organisme is een macro-alg en bestaat wereldwijd uit 10.000 verschillende soorten, in te delen in groenwieren, bruinwieren en roodwieren. De wieren kunnen met licht, water en kooldioxide (CO2) hun eigen voedsel maken. Hierbij worden het water en de CO2 omgezet in suiker en zuurstof. Samen met microalgen produceren wieren zo’n 75% van de zuurstof op aarde.
Goede voedingsstof
Er zijn veel mogelijkheden met zeewier: we kunnen het eten, gebruiken als verf en er zelfs mee bouwen. In Azië is het eten van zeewier al heel normaal, hier in Nederland wordt het ook langzaam populairder. Scheveninger Jethro van Luijk is een surfer en heeft een sterke band met de zee. Als The Green Chef laat hij in Muzee Scheveningen zien hoe je zeewier kunt gebruiken in je dagelijkse maaltijden. In de tentoonstelling vertelt hij: "De zee geeft ons golven om op te surfen en geeft ons ook eten. Zeewier is één van mijn favoriete ingrediënten. Het is een duurzame eiwitbron, ongelooflijk gezond en het heeft die bijzondere umami-smaak."
De expositie laat ook nog zien hoe we zeewier in kunnen zetten als textielverf en als duurzaam bouwmateriaal. Dat laatste is niet onbelangrijk, want sinds januari 2021 geldt voor alle vergunningsaanvragen van nieuwbouwwoningen dat ze moeten voldoen aan de eisen van de Bijna Energieneutrale Gebouwen. Marjanne Cuypers ontwikkelt vanuit haar werkplaats SeaWood een duurzaam alternatief voor plaatmateriaal, gemaakt van bruinwier uit de Noordzee. Zeewier is hierbij de binder, in plaats van de chemische lijm of kunsthars die in gewoon plaatmateriaal wordt gebruikt.
Zeewierboer Joost Wouters, van The Seawood Company, verbouwt op verschillende plekken in de wereld al op grote schaal zeewier. In Muzee zegt hij: "Met onze wieren maken we bijvoorbeeld voedingssupplementen voor dieren, vleesvervangers voor onze voedingsindustrie en een soort zeewiermest voor bodemgebruik."
Zeewier in de visserij
Dat er veel mogelijkheden zijn met zeewier, blijkt uit deze expositie. Het is nu een belangrijk onderwerp door de komst van de vele windmolenparken op de Noordzee. Dit baart mensen zorgen, er wordt zo namelijk steeds meer ruimte weggenomen voor onder andere de vissers. Het gevolg is dat deze markt krimpt. Maar, kan zeewier dan misschien de plaats van de visserij innemen?
Afgelopen zomer heeft Joost al onderzoek gedaan naar de eigenschappen van zeewier in de Noordzee, op de Offshore Testsite van North Sea Farmers. Deze ligt twaalf kilometer uit de kust van Scheveningen en wordt gebruikt voor allerlei innovaties op zee. In deel één van deze serie, ‘Hoe we meer energie uit zee kunnen halen’, kwam deze testsite ook al naar voren. In de test heeft Joost gekeken naar wat de beste materialen zijn om te gebruiken en hoe je systemen bouwt die tien meter hoge golven kunnen overleven. De volgende stap is het opschalen de zeewierkweek in windmolenparken op de Noordzee.
Er wordt bewust gekozen om te kweken in de windmolenparken. Het gaat namelijk om ruimte die toch al wordt ingenomen. Daarbij is zeewier niet zichtbaar, het groeit onder water en kan hierdoor in de motoren van een schip terecht komen. Door het in de windmolenparken te kweken, zit je in een al afgebakend gebied, hierdoor worden de locaties van de zeewier kwekerijen direct zichtbaar voor schepen op zee.
Eef Brouwers, manager van North Sea Farmers, houdt zich veel bezig met het zeewier op deze testlocatie. Hij ziet ook zeker een toekomst voor de Scheveningse vissers in zeewier: “Voor partijen die interesse hebben om te diversificeren, zien we toekomstkansen met multifunctionele dienstverlening in combinatie met visserij. Met multifunctionele, en hopelijk duurzamere, schepen kan een visser van de toekomst onder andere helpen bij productie van zeewier in een windpark, ondersteunen bij het onderhoud in een windpark en ondersteuning bij handhaving en calamiteiten.”
“Er zijn natuurlijk ook andere perspectieven mogelijk. Veel van de activiteiten zijn namelijk seizoensgebonden of niet continu, daar liggen wellicht mogelijkheden om innovatieve vormen van visserij te beoefenen. Vanuit de zeewiersector zijn we in ieder geval altijd beschikbaar om een bijdrage te leveren aan deze discussie.”
Tekst: Anke Haadsma
