Nico en Bert schrijven kroniek over de verdwenen vleetvisserij
Deze week verschijnt de nieuwe uitgave ‘Scheveningse Vleetvisserij 1945-1970, een verdwenen haringvisserij’ geschreven door Bert van der Toorn en Nico Mos. De heren nemen in deze kroniek de lezers mee naar de vervlogen tijden van de haringvisserij van net na de oorlog, de hoogtijdagen van de vleetvisserij en uiteindelijk ook het verdwijnen van deze vorm van visserij.
De beide heren schreven al eerder samen het boek ‘De Bokkenloggers van Scheveningen’, dat in 2016 uitkwam. Nico: “Bij de afsluitbijeenkomst van dat boek werd door Henk Grootveld geopperd om ook zo’n naslagwerk te maken van de vleetvisserij. Dat leek ons een goed idee en zo zijn we eind 2016 hieraan begonnen.”
Bert vervolgt: “Het was eigenlijk de bedoeling om het boek in 2019 al te laten verschijnen. In 2019 was het namelijk precies 50 jaar geleden dat de vleetvisserij werd beëindigd. Maar begin 2017 liepen we al tegen problemen aan. We konden bijvoorbeeld schepenlijsten of zogenaamde monsterrollen niet meer inzien vanwege de nieuwe wet op de privacy. We zijn toch maar zachtjes aan begonnen. We hebben geworsteld met de thema’s en hoe gaan we het doen. En toen kwam corona en lag bijna alles plat.”
Gelukkig konden Bert en Nico, beiden al jarenlang verzamelaars, in die periode terecht in hun eigen enorme collectie. “Ook kreeg ik vanwege een aantal voorpublicaties in De Scheveninger de beschikking over een drietal collecties, waarvan één hele grote. Die hebben we ondertussen de ‘Maarten en Teun Pronk-collectie’ gedoopt. Daar hebben we heel veel foto’s uitgehaald”, aldus Bert.
Veel foto’s
Alle kennis, informatie en de vele foto’s komen samen in het nieuwe boek van maar liefst 488 pagina’s. “Er hadden zo nog 50 pagina’s bij kunnen komen. Maar het was al zo een enorm boekwerk. Op een gegeven moment moet je stoppen. Het is zo groot dat het in bed niet te lezen is, je moet het aan tafel lezen”, lacht Nico.
Bert gaat verder: “We hebben besloten om er een kroniek van te maken, dan kun je het makkelijker thematiseren en per jaar de verschillende thema’s laten terugkeren. Want het betreft een tak van visserij, die niet meer gebruikt wordt. Dus die periode konden we mooi afkaderen. We hebben geprobeerd om tabellen en cijfers zo veel mogelijk te mijden en we hadden ook niet heel veel zin om weer te melden dat een net zoveel meter lang en zoveel meter diep is. Daar staan de boekenplanken al vol mee”, legt Bert uit. “We hebben juist geprobeerd om de andere gebeurtenissen op de vloot in woord en beeld te brengen. Er staan circa 750 foto’s in het boek, groot en klein.” Nico vult aan: “En veel daarvan is onbekend en nog niet eerder gepubliceerd.”
Tijdsbeeld
Het boek neemt de lezer zelfs mee voor een kijkje aan boord tijdens een vleetreis op de logger. Nico: “Die vier hoofdstukken lopen als een soort rode draad door het boek. Het behandelt een reis met de vleet van begin tot eind: Dat de loggers zomers klaargemaakt worden voor de vleetvisserij. Gaandeweg dat ze naar zee gaan. Hoe aan boord de verwerking plaatsvindt. En het halen van de vleet uiteraard.” Bert valt bij: “Ik liet tijdens die fictieve reis van alles gebeuren. De gebeurtenissen zijn echt voorgekomen, maar voor het boek heb ik het allemaal in één reis laten gebeuren omwille van de uitdrukkingen. Want deze reis gaat vergezeld van zo’n 200 Scheveningse uitdrukkingen. Die hebben ook allemaal weer een voetnoot, want anders kan de lezer er niets mee natuurlijk. Zo hebben we getracht 200 Scheveningse visserijuitdrukkingen vast te leggen voor het nageslacht. Het mooie is dat ik die uitdrukkingen allemaal vergaard heb uit eigen waarneming toen ik in de jaren ’60 ook op die loggers zat.”
Een ander mooi tijdsbeeld dat terugkomt in het boek van Nico en Bert is het ‘Voedingsonderzoek van dokter Lucas'. "Door TNO is in 1956 een voedingsonderzoek gedaan. Dokter Lucas heeft dat beschreven in een 30, 40 pagina's dik boek met tabellen met vitamines, calorieën en mineralen. Dat laten we allemaal achterwege, maar hij inspecteerde ook de mensen, de pannen en de potten en dat beschrijft hij op zo'n prachtige manier. ‘De kok die veegde de lepel af met de doek waar hij eerder zijn neus in had gesnoten', zulk soort dingen. Ik was blij dat ik dat had”, lacht Bert.
De kroniek over de vleetvisserij is ook een heel handig naslagwerk geworden. “Het boek is voorzien van een gigantisch trefwoordenregister, scheepsnamenregister en een namenregister. Dat heeft Paul de Kievit voor ons gemaakt. Die zijn wij zeer dankbaar, want het geeft een enorme meerwaarde aan zo’n boek”, vertelt Bert.
Het boek wordt uitgegeven door Stichting Noordster in samenwerking met uitgeverij De Nieuwe Haagsche. Vanaf 1 december aanstaande is het boek verkrijgbaar via de SCH-236 ‘Noordster’ en bij diverse boekhandels voor 34,95 euro.
